QUESTION 5   5.1 William was walking in a dark tunnel. At the end of the tunnel was a door. As he opened the door, he was momentarily blinded by the bright light. Explain what a reflex arc is and describe how it brings about the changes in William’s eyes as he opened the door. Mention all the relevant structures involved in the pupillary reflex and the nervous system to explain how and why his pupils reacted to the sudden change in light intensity. Finally, explain why this pupillary reflex is important.      ContentSynthesisTotal (17)(3)[20]

VRAAG 3 3.1 Lees die geval hieronder en beantwoord die vrae wat volg: Lesh-Nyhan Sindroom (LNS) is ‘n skaars maar dodelike menslike genetiese siekte wat deur ‘n resessiewe alleel wat op die X-chromosoom aangetref word veroorsaak. Mense met hierdie genetiese versteuring het ‘n tekort aan ‘n sekere ensiem wat die opbou van uriensuur in al die liggaamsvloeistowwe veroorsaak. By geboorte funksioneer babas met hierdie sindroom normaal, maar soos uriensuur in hulle liggame opbou, vind vertragings in motoriese ontwikkeling plaas. Dit veroorsaak swak spierontwikkeling, onwillekeurige spierspasmas en matige geestelike vertraging. Teen die ouderdom van 2 tot 3 jaar begin lyers dikwels tekens van of selfverminking, soos die byt van hulle vingers, lippe en binnekante van hulle monde, toon. Sterftes is gewoonlik a.g.v. infeksies, nierversaking of uremie (hoë uriensuur vlakke in die bloed) en vind plaas tussen die ouderdomme van 10 en 30. Nadat Anna en Mike, wat beide gesonde mense is, se enigste seun met LNS gediagnoseer was, het hulle die geskiedenis van die siekte in hulle families begin ondersoek. Mike se familie het geen geskiedenis van die siekte gehad nie. Tot Anna se verbasing moes sy by haar ma uitvind dat haar oom die siekte gehad het en dat hy daaraan dood is nog voor Anna se geboorte. Aangepas uit: Lesch-Nyhan Syndrome Information Page | National Institute of Neurological Disorders and Stroke (2021). Available at: https://www.ninds.nih.gov/Disorders/All-Disorders/Lesch-Nyhan-Syndrome-Information-Page (Accessed: 3 May 2021).

3.2 Lees die onderstaande inligting en beantwoord dan die vrae volg: In vrugtevlieë, is lang vlerke (L) dominant oor kort (onontwikkelde) vlerke (l), en ‘n grys lyfkleur (G) is dominant oor ‘n swart lyfkleur (g). Die diagram hieronder toon hierdie eienskappe. KLIK OP DIE KNOPPIE HIERONDER OM DIE VRUGTEVLIEG SE EIENSKAPPE TE SIEN:   Die dihibriede kruising wat hieronder getoon word, is van ‘n kruising tussen twee vrugtevlieë wat beide heterosigoties is vir lang vlerke en heterosigoties is vir grys lywe. Bestudeer die dihibriede kruising en beantwoord die vrae wat volg:   Dihibriede kruising tussen vrugtevlieë wat beide heterosigoties is vir lyfkleur en die vlerklengte LG Lg lG lg LG LLGG LLGg LlGG LlGg Lg LLGg LLgg LlGg Llgg lG LlGG LlGg llGG llGg lg LlGg Llgg llGg llgg Bron: Monohybrid and Dihybrid cross. Available at: https://jrggenetics.weebly.com/monohybrid-and-dihybrid-cross.html (Accessed: 5 May 2021).  

3.2.4 Verskaf die genotipes van die ouers. Kruis tussen [A] x [B] (2)

2.5 Wat is die funksie van die banier agter die vliegtuig? (1)

2.1.1 Identifiseer en verduidelik die stereotipe uitgelig in Figuur 2a (2)

VRAAG 9 – SOSIAAL VERANTWOORDELIKE ONTWERP 9.1 Verwys na die beelde in Figuur 9 en bespreek hoe die Shova Kalua Fietsprojek ontwerpoplossings aangemoedig het om aan gemeenskapsbehoeftes te voldoen. (4)

3.1 Doen jou beplanning hier. (0)

AFDELING A: ONTWERP GELETTERDHEID VRAAG 1 – DIE PROSES VAN ONTWERP 1.1 Wat is die doel van die ontwerpproses? (1)

4.1.5 Die deelnemers was toegelaat om soos gewoonlik met hulle dag roetine voort te gaan. Wat kon dus die verandering wat jy in 4.1.4 beskryf het, veroorsaak het?   (2)